سیر تکامل اسباب بازی در ایران و جهان

به نظر شما مادر و پدرتان چه اسباب بازی‌هایی داشتند؟ آیا اسباب بازی‌ های آن‌ها هم همانند وسایل شما بوده است؟ اصلا تا به حال کنجکاو شده‌اید که بدانید سرگرمی پدر و مادرتان چی بوده؟ اگر این سوالات به ذهنتان خطور کرده، خوب است که تاریخچه اسباب بازی کودکان را در طی نسل‌ها بررسی کنید. با این بررسی هم جواب سوالات فوق را می‌فهمید و هم با مطالب جدیدی آشنا خواهید شد.

سیر تحول اسباب بازی در جهان

کودکان قدرت تخیل بالایی دارند و این بر هیچکس پوشیده نیست. آن‌ها می‌توانند از هر چیزی عروسک بسازند. خزه، گیاه، گلسنگ، سنگ و... . در واقع آن ها می‌توانند با هر چیزی بازی کنند. حتی مواد خوراکی! اما خارج از این مواد عجیب و جالبی که کودکان آن را عروسک می‌پندارند، اولین سیر تکامل اسباب بازی‌ها (با شمایل شناخته شده) به بابلی‌ها برمی‌گردد. (پس تکامل اسباب بازی در جهان به بابلی‌ها برمی‌گردد.) جالب است بدانید که عروسکی که از این دوران یافت شده است جنس مرمری داشت و دستان آن متحرک بود.

علاوه بر بابلی‌ها از تاریخ مصری‌ها هم عروسک‌هایی برجا مانده است. قدمت این عروسک‌ها به بیش از ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد بر می‌گردد. عروسک‌های مصری (برخلاف اولین عروسک که بابلی بود)، جنسی سفالی داشتند. وسایل اسباب بازی چوبی نیز (مثل مهره‌های آذین شده چوبی) از اسباب بازی‌های مصری‌های آن زمان بود.

سیر تحول اسباب بازی در ایران

این موضوع را به یاد داشته باشید که در بسیاری از کتاب‌های تاریخی آمده است که ایرانیان همیشه مهمان نواز بوده‌اند و اقوام بسیاری را در طول تاریخ در بین خود جای داده‌اند. به همین دلیل با مهاجرت اقوام مختلف به ایران، آن‌ها فرهنگشان هم با خود به این سرزمین می‌آوردند. بخشی از این فرهنگ هم همان اسباب بازی‌های کودکان آن‌ها بوده است. در واقع مردم در همه زمان‌ها فرهنگ خود را با ساخت اسباب بازی‌ها به کودکان خود نیز انتقال می‌دادند. (حتی همین الآن هم به اسباب بازی‌ها نگاه کنید می‌بینید که اسباب بازی‌های ایرانی به مراتب با نوع چینی و آمریکایی فرق دارند، چرا که ما فرهنگ خود را داریم به این طریق به کودکانمان آموزش می‌دهیم.)

بنابراین بنا به دلایل فوق، اسباب بازی‌های عتیقه که باستان شناسان از ایران پیدا کردند، فقط مختص فرهنگ ایرانی نبوده و انواعی از فرهنگ‌ها در آن‌ها پیدا است. البته این روند تبادل فرهنگ‌ها به بعد از ورود دین اسلام به ایران هم همچنان ادامه داشته است و اسباب بازی‌ها با ترکیب فرهنگ‌های مختلف ساخته می‌شدند.

اسباب بازی‌ها تا دوران انقلاب صنعتی تنها برای تعدادی از کودکان ساخته می‌شدند. این کودکان هم کودکان اشراف بودند. اما بعد از انقلاب صنعتی کم‌کم قشر متوسط هم اسباب بازی‌های خیلی ساده‌ای را تجربه کردند. البته روند ورود این اسباب بازی‌ها در ایران برای کودکان معمولی ایرانی کمی با تاخیر بوده است. یعنی بعد از انقلاب صنعتی بلافاصله مانند کشورهای اروپایی روند تولید اسباب بازی با سرعت بالا آغاز نشد و کمی طول کشید که کودکان ایرانی هم رنگ اسباب بازی‌های جدید را که با انقلاب صنعتی اروپا وارد بازار آنجا شده بود را ببینند.

اما با این حال در دوره قاجار که هم‌زمان می‌شد با انقلاب صنعتی در ایران کم‌کم تاریخچه اسباب بازی در ایران هم رنگی تازه گرفت. در آن زمان اسباب بازی‌هایی وارد ایران شد که شکلی ایرانی نداشتند وگویای فرهنگ غربی بودند. مثلا عروسک‌هایی وارد ایران شدند که به هیچ وجه مشابه ایرانی‌ها نبودند. به واسطه این اسباب بازی‌ها فرهنگ دختران در آن زمان تغییر کرد و بسیاری از دختران آن زمان تحت تاثیر لباس‌های عروسک‌های وارد شده قرار گرفتند. پس تکامل اسباب بازی در ایران کمی هم با تغییر فرهنگ همراه بوده است.

وسایل اسباب بازی کودکان در گذشته

همان طور که اشاره داشتیم در گذشته هم وسایل اسباب بازی برای کودکان در ایران و سایر نقاط جهان بوده است. این موضوع را از عتیقه‌هایی که در زیر خاک یافت می‌شود می‌توان اثبات کرد. از وسایل اسباب بازی که از گذشتگان پیدا کرده‌اند می‌توان به جغجغه‌ها، اسب چوبی، فرفره و دهل و همچنین گردونچه‌ها اشاره داشت.

  اولین نوع این اسباب بازی‌های گفته شده به قبل از مهاجرت آریایی‌ها در ایران بر می‌گردد. سپس روند تاریخچه اسباب بازی کودکان از دوره آریایی‌ها (با شکل گیری کشور ایران) پیشرفته‌تر هم می‌شود. مثلا همان جغجغه‌ها یا فرفره‌ها با دقت بیشتری ساخته می‌شدند.

وسایل اسباب بازی کودکان امروز

اسباب بازی‌های امروزی را قطعا خودتان هم دیده‌اید. بعضی از آن‌ها به حدی جالب هستند که شما هم دوست دارید آن‌ها را داشته باشید. مثلا به عروسک‌های دختران و یا ماشین‌های پسرتان دقت کنید، واقعا با ظرافت طراحی شده‌اند! مثلا برخی از اسباب‌های امروزی که ممکن است دست کودکان دیده باشید، به شرح زیراند:

- انواع ماشین های اسباب بازی؛ این دسته از اسباب بازی از زمره محبوبترین اسباب بازی پسرانه محسوب میشودکه در انواع و اقسام مختلف به بازار عرضه میگردد.ماشین های اسباب بازی کلکسیونی،ماشین های اسباب بازی راهسازی همچون ؛ بیل مکانیکی، لیفتراک، جرثقیل، موتور وانواع ماشین های کنترلی، ماشین های موزیکال و ... در این دسته میگنجد

- انواع عروسک؛ عروسک ها را میتوان به دسته های :عروسک های پولشی و پارچه ای، عروسک های موزیکال و عروسک های واکنشی و سخنگو و ... تقسیم کرد

-انواع اسباب بازی های فکری و آموزشی؛روبیک،لگو، پازل، جورجین،بلوک های خانه سازی و ... در این دسته از اسباب بازی ها میگنجد

- انواع اسباب بازی های موزیکال؛اسباب بازی موزیکال مناسب نوزادان،اسباب بازی موزیکال چراغدار و حرکتی،گیتار،بلز،میکرفون،تلفن،موبایل،تبلت و ...

-اسباب بازی های پروازی؛هواپیما،هلیکوپتر،کوادکوپتر

تفاوت اسباب بازی از گذشته تا کنون

اسباب بازی های گذشته اغلب همان طور که گفتیم یا توپ بوده است و یا جغجغه و یا سایر وسایل مثل اینها. همه این اسباب بازی‌ها یک وجه مشترک دارند! اما این وجه مشترک چیست؟ همه آن‌ها در نهایت موجب تولید صدا و تحرک کودک می‌شوند. پس در نتیجه هم اکنون که اغلب مردم آپارتمان نشین هستند، نمی‌توانند از این نوع وسایل برای کودکان خود مهیا کنند. (البته منظور این است که این نوع وسایل را نمی‌توانند در خانه به کودکان برای بازی بدهند.)

از دیگر تفاوت‌های اسباب‌های امروزی با گذشته این است که نوع امروزی اسباب بازی‌ها اغلب جنس پلاستیکی دارد، اما در گذشته اصلا پلاستیکی تولید نشده بود که بتوان با آن اسباب بازی ساخت. بنابراین در آن زمان وسایل کودکان را از جنس چوب یا گل می‌ساختند.

از دیگر تفاوت‌ها این است که وسایل اسباب بازی امروزی ساختاری به مراتب پیچیده‌تر از نوع قدیمی اسباب‌ بازی‌ها دارند. البته با وجود پیچیده‌تر بودن، اما به نسبت قدیم ارزان‌تر هستند. اما چرا؟ چون الآن کودکان متوسط نیز اسباب بازی دارند، اما در گذشته فقط ثروتمندان از همچین امکاناتی بهرمند بودند.

سخن آخر

به پایان مقاله رسیدیم. ما در این مقاله سعی کردیم که تاریخجه اسباب بازی کودکان در ایران و جهان را برای شما بازگو کنیم و بعد هم به سراغ سیر تکامل اسباب بازی در ایران رفتیم. در اواسط مقاله هم درباره وسایل اسباب بازی امروزی گفتیم و در انتها هم اسباب بازی‌های گذشته را با امروزی مقایسه کردیم. حالا اگر شما از مطالب این مقاله خوشتان آمد ما را در آینده نیز دنبال کنید.