انیمیشن های آموزنده و آرام؛ راز آرامش کودکان بیشفعال و اوتیسم
آیا می توان به کمک یک انیمیشن های آموزنده و ساده ذهن شلوغ کودک مبتلا به اوتیسم یا ADHD را به فضایی امن تبدیل کرد؟ آیا با انتخاب یک کارتون آرام برای کودکان می توانید اثرات مخرب اضطرابِ ناشی از PTSD را در ذهن فرزندتان خاموش کنید؟ متاسفانه باید بگوییم که طی مطالعات اخیر، از هر 5 کودک، حداقل یکی از آنها با چالش ها و اختلالات مختلفی مثل بیش فعالی، اختلال استرس پس از سانحه، اوتیسم یا سوگ دست و پنجه نرم می کند. برخلاف تصور رایج، تلویزیون صرفا منبعی برای سرگرمی نیست. بلکه پژوهش های اخیر نشان می دهند که انیمیشن های روانشناسی، معمولا به عنوان یک مکمل درمانی عمل می کنند. در این مطلب قصد داریم درباره انیمیشن مناسب کودکان adhd و اوتیسم، کودکانی که دچار اختلال استرس پس از سانحه و سوگ هستند، صحبت کنیم. تا پایان مقاله در کنار ما بمانید.
خصوصیات انیمیشن های آموزنده برای کودکان با نیازهای ویژه
ما در اینجا قصد داریم تا انیمیشن های آموزنده و آرام مخصوص کودکان با نیازهای خاص را به شما معرفی کنیم. پس اگر فرزند شما مبتلا به اوتیسم، اختلال بیش فعالی و نقص توجه (ADHD)، اضطراب اجتماعی، اختلال استرس پس از سانحه PTSD و یا سوگ است، این مقاله مختص شماست. چرا که قرار است در اینجا به معرفی و نقد چند کارتون آرام برای کودکان مذکور بپردازیم. توجه کنید هنگام انتخاب انیمیشن مناسب کودکان adhd، اوتیسم و سایر کودکان آسیب پذیر، می بایست به یک سری نکات ظریف توجه شود.
کارتون آرام برای کودکان با نورپردازی ملایم و بدون سوسو
بر اساس پژوهش های معتبر بالینی، انیمیشن های مناسب برای کودکان آسیب پذیر می بایست استانداردهای خاصی داشته باشند. مثلا بنا به دلایل رواشناختی و عصب شناختی، نباید کودکان را در معرض محرک های حسی قرار دهید.
پیشنهاد مطالعه:
چرا که کودکان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه و یا حتی کودکان اوتیسم معمولا حساسیت بالایی نسبت به نور دارند. به این اختلال فتوفوبیا می گویند. برای مثال طبق مطالعات اخیر، حدود 68 درصد کودکان مبتلا به اوتیسم، زمانی که در معرض نورهای چشمک زن قرار می گیرند، دچار اضطراب، سردرد و خودتحریکی می شوند. حتما می دانید که 30 درصد کودکان مبتلا به اوتیسم درگیر صرع نیز هستند، پس باید بگوییم که مبتلایان به صرع نیز در هنگام مواجهه با نورهای چشمک زن، دچار تشنج می شوند. (این مطالعات توسط انجمن جهانی اوتیسم منتشر شدند)
پس در زمینه انتخاب انیمیشن برای کودکان اوتیسم یا PTSD دقت کنید.
- روانشناسان پیشنهاد می دهند که بهتر است برای این کودکان انیمیشنی انتخاب کنید که رنگ هایی نزدیک به طبیعت داشته باشد؛ مثل آبی آسمانی و یا سبز چمنی.
- از انتخاب انیمیشن هایی که نور سوسو و یا فلش می زند، به شدت پرهیز کنید. (حتی تبلیغات بین انیمیشن ها)
از انیمیشن هایی که صدای بلند و ناگهانی دارند دوری کنید
طبق گزارش هایی که توسط کلینیک مایو صورت گرفت، بچه هایی که به اختلال اضطراب اجتماعی یا PTSD مبتلا هستند، زمانی که در معرض صداهای بلند؛ یعنی صداهای بالای 85 دسیبل قرار بگیرند، دچار تپش قلب می شوند. (به طوری که ضربان قلب این کودکان تا 20 درصد بیشتر می شود). البته این تنها پایان ماجرا نیست؛ چرا که ترشح هورمون کورتیزول یا هورمون استرس نیز در آنها بالا می رود.
پیشنهاد مطالعه:
کودکان مبتلا به اختلال نقص توجه و بیش فعالی نیز نسبت به صداهای ناگهانی حساس هستند و تمرکز خود را از دست می دهند. برای مثال این کودکان پس از شنیدن صداهای بلند و ناگهانی، قادر نیستند به فعالیت قبل خود بازگردند.
در صورتی که قصد دارید برای فرزند بیش فعال خود اسباب بازی بخرید، به شما پیشنهاد می دهیم مقاله بهترین اسباب بازی برای کودکان بیش فعال را مطالعه نمایید.
بهترین راهکار برای کاهش اثرات آسیب زا کارتون هایی که صداهای بلندی دارند، این است که پیش از پخش کارتون، صدای آن را بررسی کنید. همچنین بهتر است از طریق یوتیوب، انیمیشن هایی که موسیقی آرامی دارند را انتخاب کنید.
تغییرات ناگهانی در صحنه فیلم ها آثار مخربی بر کودکان دارند
کودکان مضطرب و همچنین کودکان مبتلا به اوتیسم از اتفاقات غیر مترقبه بیزار هستند. آنها نیازمند پیش بینی پذیری هستند. پس حرکت سریع دوربین یا تغییر سریع صحنه، برای آنها تنش زا خواهد بود، چرا که احساس گیجی و بی کنترلی می کنند.
متاسفانه حدود 40 دصد بچه های مبتلا به سوگ، هنگام مواجهه با اتفاقات غیرمنتظره، دچار واکنش های شدیدی مثل گریه و انزوا می شوند.
- به شما پیشنهاد می دهیم که انواع کارتون آرام برای کودکان مثل انیمیشن Puffin Rock را انتخاب کنید.
- از کارتون هایی که صحنه های پرجنب و جوش و سریع دارند، به شدت دوری کنید.
مطالعه ای که روی کودکان اوتیسم در سال 2023 صورت گرفت مشخص شد که اضطراب و استرس 75 درصد کودکان اوتیسم بعد از مشاهده انیمیشن های آرام و ملایمی مثل مجموعه Daniel Tiger، به طرز چشم گیری کاهش یافت.
Puffin Rock؛ بهترین انیمیشن برای انیمیشن مناسب کودکانadhd
والدین کودکان بیش فعال نیز گذارش دادند که بعد از محدود کردن و کاهش محرک های صوتی و تصویری، تمرکز و دقت فرزندشان بهبود قابل ملاحظه ای پیدا کرد.
طی گذارشی که توسط سازمان بهداشت جهانی منتشر شد، نورپردازی نامناسب نقش مهمی در تشدید مشکلاتی مثل میگرن در کودکان آسیب پذیر ایفا می کند.
کارتون هایی با ساختار قابل پیش بینی و تکرار شونده را انتخاب کنید
کودکان اوتیسم از سورپرایز و اتفاقات غیرقابل پیش بینی گریزان هستند. پس می توان گفت که آنها شیفته الگوهای تکرار شونده هستند. بنابراین انیمیشن مناسب کودکان اوتیسم می بایست دارای داستانی ساختارمند باشد. یعنی داستان دارای شروع، میانه و پایانی قابل پیش بینی و واضح باشد.
کارتون مخصوص کودکان اوتیسم لازم است ریتمی آشنا و قابل پیش بینی داشته باشد، یعنی جملات و موسیقی متن کارتون، تکراری باشند.
انیمیشن هایی با شخصیت های ساده و غیرپیچیده
انیمیشن مناسب کودکان adhd معمولا دارای شخصیت های ساده و غیرپیچیده است. چرا که شخصیت های اغراق آمیز، با صداهای بلندی که دارند، باعث عدم تمرکز و حواس پرتی کودکان می شوند.
- شخصیت های داستانی باید هیجاناتی پایدار داشته باشند. یعنی برای مثال خشم آنها سریع به شادی تبدیل نشود.
- چهره شخصیت های داستانی بهتر است ساده باشد و نیازی نیست جزئیات اضافی داشته باشد.
آموزندگی را فراموش نکنید
یونیسف چندی پیش گذارش کرد که حدود 65 درصد کودکانی که به اضطراب اجتماعی مبتلا هستند، از طریق الگوبرداری از رفتارهای شخصیت های کارتونی، مهارت های ارتباطی خود را ارتقا می دهند.
- می بایست کارتونی را انتخاب کنید که موقعیت های مختلف روزمره را مثل مهمانی و مدرسه، نمایش می دهد. یعنی کارتونی که موقعیت های اجتماعی مختلفی مثل مهمانی، مدرسه، کلاس درس و جمع دوستان را بدون ایجاد ترس و استرس به کودک نشان دهد.
- برخی از انیمیشن های آموزنده، به کودکان مدیریت احساسات را یاد می دهند.
به زمان بندی انیمیشن توجه شود!
طبق تحقیق جامعی که روی کودکان بیش فعال صورت گرفت مشخص شد که این کودکان بعد 10 الی 15 دقیقه تماشا کردن کارتون، تمرکز و دقت خود را از دست می دهند؛ یعنی حواسشان از تماشای کارتون پرت می شود. پس بدین ترتیب:
- انیمیشن مناسب کودکان adhd می بایست به صورت اپیزودهای 5 تا 12 دقیقه ای باشد.
- بهتر است در پخش کارتون وقفه های تعاملی ایجاد کنید. مثلا از فرزندتان سوالاتی بپرسید و یا از او بخواهید فعالیت فیزیکی کوچکی انجام دهد.
انیمیشن هایی با رنگ های آرامش بخش را فراموش نکنید!
اهمیت تاثیر رنگ ها بر ایجاد احساسات مختلف بر کسی پوشیده نیست! ثابت شده که سطح کورتیزول یا همان هورمون استرس کودکان PTSD، از طریق مشاهده رنگ های آرامش بخشی مثل آبی و سبز کمرنگ، حدود 30 درصد کاهش می یابد.
کارتون هایی که بیشتر رنگ های سبز و آبی آسمانی در آنها بکار رفته را انتخاب کنید. در مقابل باید گفت که رنگ های متضاد زرد و قرمز، در کودکان احساس تنش ایجاد خواهد کرد!
کارتون آرام برای کودکان PTSD بهتر است!
فراموش نکنید کودکانی که به PTSD مبتلا هستند، گرایش بالایی به بازگشت به تروما دارند. پس این بچه ها زمانی که در یک انیمیشن، صحنه های دردناک و خشونت آمیز را مشاهده کنند، علائم بازگشت به تروما را تجربه خواهند کرد.
- برای کودکان مبتلا به سوگ یا PTSD، از انتخاب کارتون هایی که مربوط به جدایی، مشاجرات خانوادگی و یا مرگ است، به شدت خودداری کنید. (مگر اینکه به چنین موضوعاتی در انیمیشن به صورت غیر مستقیم پرداخته شود. البته بازهم قبل از اقدام به پخش این انیمیشن ها، با روانشناس مشورت کنید)
- بهتر است کارتون هایی را برای فرزندتان انتخاب کنید که پایانی شفاف و امیدوار کننده داشته باشند.
حالا که نسبت به تاثیر انیمیشن روی کودکان اوتیسم و بیش فعال آگاه شدید، به شما توضیح می دهیم که چگونه بهترین کارتون آرام برای کودکان (نیازهای ویژه)، انتخاب کنید.
راهنمای انتخاب انیمیشن مناسب کودکان adhd، اوتیسم و PTSD
در قسمت قبل توضیح دادیم که برای انتخاب انیمیشن مناسب کودکان اوتیسم و سایر کودکان آسیب پذیر، می بایست به وضعیت نورپردازی و صداهای موجود در انیمیشن ها توجه کنید. در این قسمت قصد داریم تا به شما کمک کنیم تا یک انیمیشن ایده آل برای فرزندتان انتخاب کنیم.
- اولین کاری که باید انجام دهید این است که 90 ثانیه آغازین فیلم را بدون فرزندتان تماشا کنید تا مطمئن شوید انیمیشن حاوی صداهای زیاد، تغییرات سریع صحنه و نورهای شدید نیست.
- در صورتی که قصد دارید از طریق یوتیوب یا نتفلیکس برای فرزند خود انیمیشن انتخاب کنید، فیلترهای Low Stimulation و Calm را فراموش نکنید. چرا که این فیلترها کمتر باعث تحریک و تنش فرزندتان می شوند.
- تعامل غیرمستقیم؛ کلید موفقیت والدین! بعد از اتمام کارتون، از فرزندتان سوال کنید که کدام شخصیت یا کدام رنگ را در کارتون بیشتر دوست دارد. با اینکار می توانید با علایق و احساسات فرزند خود آشنایی بیشتری به دست آورید.
حالا به معرفی کارتون برای کودکان بیش فعال، اوتیسم و کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی و سوگ می پردازینم.
کارتون مخصوص کودکان اوتیسم
همانطور که در بالا نیز توضیح دادیم، برای انتخاب انیمیشن مناسب کودکان اوتیسم، می بایست به یک سری معیارها توجه نمایید. با توجه به معیارهایی که توضیح دادیم، قصد داریم چند کارتون مخصوص کودکان اوتیسم را به شما معرفی کنیم:
Pocoyo یکی از محبوب ترین انیمیشن های اسپانیایی است که طرفداران زیادی را به خود اختصاص داده است. این انمیشن رنگ هایی آرام و ملایم دارد. البته باید بگوییم که مکالمات و دیالوگ های کارتون مذکور بسیار محدود هستند. پس باید بگوییم که Pocoyo بهترین کارتون برای تقویت توجه مشترک است.
انیمیشن روسی ماشا و خرس نیز بدون شک در لیست بهترین انیمیشن مناسب کودکان اوتیسم قرار دارد. چرا که در ماشا و خرس، یک ریتم تکرار شونده و موسیقی آرام وجود دارد. البته فراموش نکنید که بهتر است قبل از پخش این کارتون برای فرزندتان، ابتدا مروری بر انیمیشن داشته باشید تا نسبت به نبود صحنه های تنش زا و یا موسیقی متن با ریتم تند، اطمینان حاصل کنید.
انیمیشن مناسب کودکان بیش فعال
برای فرزند بیش فعالتان باید انیمیشنی را انتخاب کنید که اپیزودهای کوتاه زیر 10 دقیقه داشته باشد. البته مشکلی نیست که انیمیشن هایی که انتخاب می کنید دارای صحنه های پرجنب و جوش باشد، اما بهتر است انیمیشنی که انتخاب می کنید، ساختاریافته باشد.
در صورتی که به دنبال انیمیشن مناسب کودکان adhd هستید، bluey را به شما پیشنهاد می دهیم. این کارتون استرالیایی جذاب طرفداران زیادی را به خود اختصاص داده است. البته بلویی فقط برای کودکان بیش فعال نیست، بلکه همه کودکان شیفته آن خواهند شد. از نقاط قوت آن می توان به زمان بندی کوتاه و مناسب و آموزش مدیریت هیجانات اشاره کرد. بلویی در الگوسازی تعاملات خانوادگی مثبت، نقش مهمی ایفا می کند. Bluey به کودکان آموزش می دهد که چگونه هیجانات خود را مدیریت و کنترل کنند.
Shaun the Sheep نیز جزو انیمیشن های محبوب برای کودکان بیش فعال است. همانطور که در جریان هستید، کودکان بیش فعال نسبت به صداهای بلند و یا دیالوگ های سریع و خشن حساس اند. اما از آنجایی که خوشبختانه Shaun the Sheep یک انیمیشن بی کلام است، حواس پرتی شنیداری را در کودکان ADHD به بهترین شکل کاهش می دهد. این برنامه به فرزند شما یاد می دهد که چگونه مسائل مختلف را بدون خشونت حل کنند. همچنین مهارت های غیر کلامی را در کودکان تقویت می کند. باید بگوییم که محیط این کارتون (مثل لوکیشن مزرعه و سگ نگهبان) قابل پیش بینی است. پس شخصیت ها و لوکیشن ثابت Shaun the Sheep، به کودکان ADHD حس امنیت می دهد.
کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی چه فیلمی ببیند؟
این کودکان به برنامه های تلویزیونی ای نیاز دارند که شخصیت های اصلی داستان دوست داشتنی باشند، تعاملات غیر تهدیدکننده ای داشته باشند و رابطه بین شخصیت های داستانی، غیر رقابتی و دوستانه باشد.
کارتون Daniel Tiger’s Neighborhood مهارت های اجتماعی را به شکلی جذاب و دوست داشتنی به کودکان آموزش می دهد. در ضمن Topsy and Tim نیز موقعیت های مختلف روزمره را به نحوی شیرین به کودکان نشان می دهد. این انیمیشن پیام های اخلاقی را به شکلی غیر مستقیم به فرزند شما منتقل خواهد کرد.
کارتون برای کودکان مبتلا به اختلال استرس بعد از سانحه و سوگ
همانطور که می دانید این کارتون ها باید پایانی امیدوار کننده داشته باشند و همچنین فاقد صحنه های خشونت آمیز، غم انگیز و مرگ باشند. انیمیشن The Snowman یکی از بهترین پیشنهادات برای این کودکان است. چرا که این انیمیشن بی کلام، دارای صحنه ها و موسیقی ای آرامش بخش است. The Snowman در واقع داستانی نمادین درباره پذیرش و رهایی است.
inside out نیز بهترین انیمیشن برای کودکان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه است. تحلیل روانشناختی انیمیشن inside out را در مقاله مرتبط با آن، مطالعه نمایید.
برای کودکان مبتلا به حساسیت های حسی شدید چه فیلمی مناسب است؟
این کودکان نیز همانند مبتلایان به اوتیسم و ADHD، نسبت به صدای بلند و ناگهانی، نورهای شدید و چشمک زن و یا حرکات سریع، حساسیت زیادی دارند. پس در زمینه انتخاب کارتون آرام برای آنها، دقت کنید. پس ما کارتون هایی با طبیعت شاد و آرامش بخش، رنگ های سرد و ملایم و حتی دیالوگ های آرام و آهسته را به شما پیشنهاد می دهیم. انیمیشن هایی مثل Puffin Rock یا Slowly, Slowly بهترین پیشنهاد برای شما خواهند بود.
نتیجه گیری
این مقاله از کودک پلاس به صحبت درباره انتخاب انیمیشن های آموزنده و آرامش بخش برای کودکان مبتلا به اختلالات مختلف اختصاص دادیم. در این راستا چند نمونه پرطرفدار و محبوب انیمیشن مناسب کودکان adhd، اوتیسم، سوگ و مضطرب را نقد و بررسی کردیم. معیارهای اصلی انتخاب کارتون آرام برای کودکان را توضیح دادیم. برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید با کارشناسان کودک پلاس در تماس باشید.
